Xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh là nhiệm vụ then chốt, có ý nghĩa sống còn trong toàn bộ sự nghiệp cách mạng của Đảng. Báo cáo chính trị và Báo cáo Tổng kết công tác xây dựng Đảng tại Đại hội XIII xác định 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trong mỗi nhóm nhiệm vụ, giải pháp có những nội dung mới, kết hợp chặt chẽ giữa xây và chống trong từng nhiệm vụ, giải pháp. Mỗi nội dung đều thể hiện sự phát triển tư duy lý luận và năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng ta.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp 1: Tăng cường xây dựng Đảng về chính trị.

Trong Văn kiện Đại hội XIII, Đảng ta tiếp tục khẳng định: Kiên định và không ngừng vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, phù hợp với thực tiễn Việt Nam trong từng giai đoạn. Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Kiên định đường lối đổi mới vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Đảng ta còn nhấn mạnh: giữ vững bản chất giai cấp công nhân, thực hiện nghiêm các nguyên tắc xây dựng và hoạt động của Đảng. Đại hội XIII đã bổ sung, nhấn mạnh năm nội dung mới nhằm tăng cường xây dựng Đảng về chính trị. Đó là: Coi trọng nâng cao năng lực dự báo và ứng phó với các thách thức, diễn biến rất nhanh, khó lường của tình hình; Nâng cao năng lực tổ chức thực hiện các chủ trương, nghị quyết; thực hành dân chủ gắn với tăng cường kỷ luật, kỷ cương của Đảng; Tích cực đấu tranh phản bác có hiệu quả các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch và nhấn mạnh: Phải tiếp tục nâng cao lập trường, bản lĩnh chính trị, trí tuệ, tính chiến đấu của toàn Đảng, mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ cấp chiến lược.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp 2: Coi trọng xây dựng Đảng về tư tưởng.

Kế thừa Đại hội XII, Đại hội XIII xác định: Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức công tác tư tưởng theo hướng chủ động, thiết thực, kịp thời và hiệu quả; nâng cao tính chiến đấu, tính giáo dục, tính thuyết phục trong tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đại hội XIII đã bổ sung, nhấn mạnh ba nội dung mới: Dự báo sát, chủ động nắm chắc, định hướng chính xác, xử lý đúng đắn, kịp thời các vấn đề tư tưởng; Tổng kết thực tiễn 40 năm đổi mới để bổ sung, phát triển lý luận của Đảng, hệ thống quan điểm về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, phòng, chống “diễn biến hòa bình”, thông tin xấu, độc trên Internet, mạng xã hội.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp 3: Tập trung xây dựng Đảng về đạo đức.

Đại hội XIII tiếp tục xác định: Nêu cao tinh thần tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên. Đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, thực hiện thường xuyên, sâu, rộng, có hiệu quả việc học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị. Đồng thời, trong Văn kiện Đại hội XIII, Đảng ta bổ sung, nhấn mạnh bốn nội dung mới, đó là: Thực hiện tốt các quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu, nêu gương phải thực sự trở thành một nội dung quan trọng trong phương thức lãnh đạo của Đảng; Thực hiện nghiêm tự phê bình và phê bình từ Trung ương đến chi bộ; Đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, nâng cao ý thức tu dưỡng, rèn luyện đạo đức suốt đời, thường xuyên tự soi, tự sửa; Kịp thời biểu dương gương sáng về đạo đức, coi trọng đấu tranh với các biểu hiện lệch lạc, xử lý nghiêm những hành vi vi phạm.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp 4: Đẩy mạnh xây dựng Đảng về tổ chức; tiếp tục đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị

Kế thừa Đại hội XII, Đảng ta xác định: Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Đồng thời, bổ sung hai nội dung: Tiếp tục hoàn thiện mô hình tổ chức của hệ thống chính trị, xác định rõ hơn chức năng và cơ chế hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị; Tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại đội ngũ, nâng cao chất lượng cán bộ, công chức, viên chức theo vị trí việc làm.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp 5: Củng cố, nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở đảng và đội ngũ đảng viên.

Trong Văn kiện Đại hội XIII, Đảng ta xác định: Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện tổ chức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng. Rà soát, sửa đổi, bổ sung chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm, mối quan hệ công tác của các loại hình tổ chức cơ sở đảng phù hợp với tiến trình đổi mới, sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị. Nâng cao vai trò, trách nhiệm giáo dục, quản lí, rèn luyện, kiểm tra, giám sát đảng viên; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, sinh hoạt của chi bộ. Đại hội XIII bổ sung, cụ thể hóa rõ hơn sáu nội dung: Nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực lãnh đạo, kĩ năng và nghiệp vụ công tác đảng cho đội ngũ cấp ủy viên cơ sở, nhất là bí thư cấp ủy; Thực hiện chủ trương bí thư cấp ủy đồng thời là thủ trưởng của cơ quan, đơn vị; Cơ bản thực hiện mô hình bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch hội đồng nhân dân hoặc chủ tịch ủy ban nhân dân nơi có điều kiện; Bí thư chi bộ đồng thời là trưởng thôn, tổ trưởng dân phố hoặc trưởng ban công tác mặt trận; Tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, lý luận chính trị, bồi dưỡng lý tưởng, nhân sinh quan cách mạng cho đảng viên; Quan tâm phát triển đảng viên trưởng thành trong lao động, học tập, trong lực lượng vũ trang, công nhân, trí thức, doanh nhân để tạo nguồn cán bộ cho hệ thống chính trị.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp 6: Tăng cường xây dựng Đảng về cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược và người đứng đầu

Kế thừa nhiệm kỳ Đại hội XII về công tác cán bộ, Đảng ta xác định: Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Hoàn thiện thể chế, quy định về công tác cán bộ, tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí, cơ chế đánh giá cán bộ. Trong Văn kiện Đại hội XIII, Đảng ta bổ sung, nhấn mạnh năm nội dung quan trọng, đó là: Xây dựng đội ngũ cán bộ bảy dám (dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, và quyết liệt trong hành động vì lợi ích chung); Xây dựng quy định về thẩm quyền của người đứng đầu trong công tác cán bộ và quản lý cán bộ; Thực hiện tốt quy định về kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ, chống chạy chức, chạy quyền; xử lý nghiêm minh cán bộ có vi phạm, kể cả khi đã chuyển công tác hoặc nghỉ hưu; đổi mới mạnh mẽ cơ chế phát hiện, lựa chọn, thu hút, trọng dụng nhân tài...

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp 7: Tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỉ luật đảng

Kế thừa Đại hội XII, Đại hội XIII nhấn mạnh và bổ sung sáu nội dung mới, như: Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện các quy định, quy chế nhằm giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương của Đảng, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng; Triển khai quyết liệt, thường xuyên, toàn diện, đồng bộ công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng phục vụ thực hiện nhiệm vụ chính trị, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; Kịp thời ngăn chặn từ xa, từ đầu, giải quyết từ sớm không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn, lan rộng, kéo dài; Kết hợp chặt chẽ giữa công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng với giám sát, thanh tra, kiểm toán Nhà nước và điều tra, truy tố, xét xử của các cơ quan bảo vệ pháp luật; Kết hợp giữa tăng cường giám sát của Đảng với giám sát của Nhà nước, của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội; Tăng cường kiểm tra, giám sát công tác cán bộ gắn với chống chạy chức, chạy quyền...

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp 8: Thắt chặt hơn nữa mối quan hệ mật thiết với nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng.

Kế thừa kết quả đã đạt được, khắc phục những hạn chế, khuyết điểm trong nhiệm kỳ Đại hội XII về công tác dân vận, Đại hội XIII đã bổ sung bảy nội dung quan trọng là: Kịp thời thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng về công tác dân vận; Tiếp tục cụ thể hóa phương châm: Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng; Chú trọng công tác dân vận đối với đồng bào dân tộc thiểu số, đồng bàn tôn giáo, người Việt Nam ở nước ngoài; Nâng cao chất lượng công tác giám sát, phản biện xã hội, đóng góp ý kiến của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân; Đa dạng hóa các hình thức tổ chức và phương thức tập hợp, vận động, nắm bắt kịp thời tâm tư, nguyện vọng hợp pháp, chính đáng của các tầng lớp nhân dân, phù hợp với biến đổi cơ cấu xã hội trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; Tổ chức có hiệu quả, thực chất việc nhân dân tham gia giám sát, đánh giá hiệu quả hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị, phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ, đảng viên; Lấy kết quả công việc, sự hài lòng và tín nhiệm của nhân dân làm tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng tổ chức bộ máy và chất lượng cán bộ, đảng viên.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp 9: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí.

Kế thừa Đại hội XII, trong Văn kiện Đại hội XIII Đảng ta nhấn mạnh và bổ sung năm nội dung cụ thể rất quan trọng như: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, lãng phí, với quyết tâm chính trị cao hơn, hành động mạnh mẽ, triệt để hơn, hiệu quả hơn; Phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, sức mạnh của toàn dân; Thực hiện đồng bộ các biện pháp chính trị, tư tưởng, tổ chức, hành chính, kinh tế, hình sự; Gắn phòng, chống tham nhũng, lãng phí với xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng, củng cố hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc; Thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp để cán bộ không muốn, không thể, không dám và không cần tham nhũng.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp 10: Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện mới.

Kế thừa phương hướng nhiệm vụ đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng được xác định trong Văn kiện Đại hội XII, Đại hội XIII chỉ rõ hơn và bổ sung mười nội dung mới, đó là: Đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng theo hướng nâng cao năng lực dự báo, tầm nhìn chiến lược trong hoạch định đường lối, chủ trương; Đổi mới việc xây dựng, ban hành và nâng cao chất lượng các nghị quyết của Đảng; Nâng cao năng lực thể chế hóa, cụ thể hóa, tổ chức thực hiện có hiệu quả đường lối, chủ trương của Đảng; lãnh đạo Quốc hội, Chính phủ đổi mới, nâng cao chất lượng lập pháp, cải cách hành chính, cải cách tư pháp, thể chế hóa Cương lĩnh, đường lối, chủ trương của Đảng; Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội; Khắc phục tình trạng bao biện làm thay hoặc buông lỏng vai trò lãnh đạo của Đảng; Đẩy mạnh nghiên cứu lý luận về Đảng cầm quyền; Thể chế hóa, cụ thể hóa mối quan hệ: Đảng lãnh đạ o, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ; Lãnh đạo, chỉ đạo ban hành các văn bản cụ thể hóa và thực hiện nghiêm các quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là người đứng đầu; Tăng cường ứng dụng có hiệu quả công nghệ thông tin trong hoạt động của Đảng.

Mười nhóm nhiệm vụ, giải pháp, đặc biệt là những nội dung mới trong công tác xây dựng Đảng theo Văn kiện Đại hội XIII thể hiện sự phát triển về nhận thức, tư duy lý luận và thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo cách mạng của Đảng ta nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu: Nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng; xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch vững mạnh toàn diện; củng cố, tăng cường niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, phát huy ý chí và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại; đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa; xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Tài liệu tham khảo:

1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, II,  Nxb CTQG - Sự Thật, Hà Nội, 2021.

3. Hội đồng lý luận Trung ương, Những điểm mới trong các Văn kiện Đại hội XIII của Đảng, Nxb CTQG - Sự Thật, Hà Nội, 2021.