Việt Nam là quốc gia đa dân tộc, với 54 dân tộc anh em cùng sinh sống; các dân tộc luôn đoàn kết, hòa thuận, tôn trọng, giúp đỡ nhau cùng phát triển. Sự phân bố đan xen giữa các dân tộc trên các địa bàn cả nước tạo nên sự giao lưu, trao đổi, hòa nhập về văn hóa, xã hội, kinh tế, làm phong phú thêm truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc thống nhất trong sự đa dạng của bản sắc văn hóa Việt Nam. Do hoàn cảnh lịch sử và điều kiện địa lý nên cộng đồng các dân tộc Việt Nam có trình độ phát triển không đều về kinh tế, văn hóa, xã hội; đời sống dân trí, các hoạt động xã hội giữa nông thôn với thành thị, miền xuôi và miền núi có sự chênh lệch. Đặc biệt, các cộng đồng dân tộc thiểu số (DTTS) sinh sống ở vùng núi cao, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới về điều kiện kinh tế - xã hội (KT - XH) gặp nhiều khó khăn. Đây là cơ hội để các thế lực thù địch lợi dụng chống phá.

Các thế lực thù địch luôn lợi dụng vấn đề dân tộc nhằm phá hoại khối đại đoàn kết các dân tộc, chia rẽ dân tộc này với dân tộc kia. Kích động các DTTS chống lại chính sách dân tộc của Đảng, Nhà nước; đối lập các dân tộc với sự lãnh đạo của Đảng nhằm xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam, vô hiệu hóa sự quản lý của Nhà nước đối với các lĩnh vực đời sống xã hội, gây mất ổn định chính trị - xã hội (CT - XH). Coi đồng bào DTTS là lực lượng đối trọng với Đảng, Nhà nước ta; chúng thường xuyên hậu thuẫn, hỗ trợ về vật chất và tinh thần để các phần tử cực đoan chống đối Đảng, Nhà nước, chuyển hóa chế độ XHCN ở Việt Nam.

Quân đội nhân dân Việt Nam là lực lượng nòng cốt, chủ động và tích cực đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, phản động chống phá cách mạng Việt Nam. Trong những năm qua, lực lượng Quân đội đã phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, các lực lượng đóng quân trên địa bàn tổ chức tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân thông qua các hoạt động, như: kết nghĩa; tổ chức hành quân dã ngoại kết hợp làm công tác dân vận; đưa cán bộ tăng cường cơ sở; thành lập các tổ công tác chuyên ngành, liên ngành; tổ chức khám, chữa bệnh... Đồng thời, tích cực tham gia phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới; phối hợp với địa phương trong gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc; tìm kiếm cứu nạn, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, khôi phục sản xuất. Các đơn vị trong toàn quân tích cực tham gia đấu tranh phòng, chống, vạch trần âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân tộc chống phá Đảng, Nhà nước ta. Thông qua đó, tuyên truyền để Nhân dân nắm vững đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; vạch trần âm mưu, thủ đoạn của kẻ địch lợi dụng vấn đề dân tộc chống phá cách mạng, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, chia rẽ đồng bào DTTS với người Kinh, gây mất ổn định ổn định an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội.

Tuy nhiên, hiệu quả tham gia đấu tranh phòng, chống âm mưu, thủ đoạn lợi dụng vấn đề dân tộc của các thế lực thù địch chống phá cách mạng Việt Nam ở địa phương có đồng bào các DTTS chưa cao, nhất là tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về công tác dân tộc và cung cấp nguồn thông tin để đấu tranh, vạch trần những thủ đoạn lợi dụng vấn đề dân tộc để chống phá. Công tác phối hợp, tham mưu của một số đơn vị với cấp ủy, chính quyền địa phương, xây dựng hệ thống chính trị cơ sở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS còn hạn chế...

Trong thời gian tới, hoạt động lợi dụng vấn đề dân tộc của các thế lực thù địch, phản động để chống phá cách mạng nước ta sẽ tiếp tục diễn biến rất phức tạp, ngày càng tinh vi, thâm độc, xảo quyệt hơn, đó là: Chúng triệt để sử dụng chiêu bài nhân quyền, dân chủ, tự do; những vấn đề lịch sử để lại; đặc điểm văn hóa, tâm lý, tôn giáo, phong tục, tập quán, truyền thống của đồng bào các DTTS; khó khăn trong đời sống vật chất và tinh thần; những thiếu sót trong thực hiện các chính sách KT - XH, chính sách dân tộc của Đảng, Nhà nước để chống phá cách mạng. Lợi dụng tình trạng suy thoát về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tự diễn biến, tự chuyển hóa đang diễn ra trong một bộ phận đảng viên; tình trạng yếu kém, sai phạm của một số cán bộ để tuyên truyền hạ uy tín chính trị của Đảng, Nhà nước. Tuyên truyền xuyên tạc chính sách dân tộc, kích động tư tưởng ly khai, tự trị, xuyên tạc lịch sử, khơi gợi, khoét sâu mâu thuẫn dân tộc... Để thực hiện nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống âm mưu, thủ đoạn lợi dụng vấn đề dân tộc của các thế lực thù địch chống phá cách mạng Việt Nam có hiệu quả, Quân đội tập trung thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau:

Một là, tích cực đổi mới nội dung, hình thức công tác tuyên truyền, vạn động Nhân dân vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới và vùng có đồng bào DTTS.

Nội dung tuyên truyền vận động nhân dân phải phong phú, đa dạng, phù hợp với phong tục, tập quán, truyền thống của đồng bào, trọng tâm là: Đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, trong đó có chính sách dân tộc, truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc. Tôn vinh người tốt, việc tốt, bồi dưỡng, nhân rộng các điển hình về cách làm mới, hướng dẫn việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, chuyển giao công nghệ; động viên đồng bào tích cực xóa đói, giảm nghèo, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của từng dân tộc; phòng chống các tệ nạn xã hội, kiên quyết loại bỏ các tập tục lạc hậu, Hình thức phải đa dạng, sát với từng đối tượng, như: Kết nghĩa, hành quân dã ngoại kết hợp làm công tác dân vận... Quan tâm đào tạo, bồi dưỡng xây dựng đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên giỏi, luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm và tâm huyết để tổ chức các đội thông tin truyên truyền lưu động đến các vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới và xã đặc biệt khó khăn; kết hợp với các hoạt động xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, khám chữa bệnh để tuyên truyền, vận động nhân dân. Chú trọng hình thức tuyên truyền miệng và lựa chọn những cán bộ, chiến sĩ, người có uy tín am hiểu ngôn ngữ và phong tục, tập quán đồng bào DTTS; mở rộng hình thức đối thoại trong công tác tuyên truyền, vận động. 

Trong quá trình tuyên truyền, vận động và tiếp xúc với đồng bào DTTS, cán bộ, chiến sĩ phải thể hiện sự trung thực, chân thành, cởi mở, vừa chủ động linh hoạt, sáng tạo, sáng suốt đề xuất với lãnh đạo cấp ủy, chính quyền và phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, đoàn thể địa phương để trao đổi, thảo luận, thống nhất đưa ra giải pháp thực hiện hiệu quả nhất. Đồng thời, xây dựng kế hoạch và tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch cần xác định rõ các bước cụ thể nhằm đạt mục tiêu đã đề ra. 

Hai là, tham mưu, phối hợp với cấp ủy, chính quyền các ban, ngành tổ chức CT - XH tham gia xây dựng hệ thống chính trị cơ sở, phát triển KT - XH, xóa đói, giảm nghèo bền vững gắn với tăng cường QP, AN ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới và vùng đồng bào DTTS.

Các đơn vị thường xuyên phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương nắm chắc, dự báo sát tình hình hoạt động của các thế lực thù địch, lợi dụng vấn đề dân tộc chống phá. Làm tốt công tác tham mưu, phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương xây dựng hệ thống chính trị cơ sở, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc. Tập trung nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo và quản lý nhà nước về dân tộc; tạo nguồn, giúp bồi dưỡng đội ngũ cán bộ cơ sở người DTTS ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới. Tham gia củng cố, xây dựng tổ chức đảng vững mạnh; khắc phục những mặt yếu kém, hiện tượng tiêu cực trong lãnh lãnh đạo, củng cố năng cao uy tín của các tổ chức đảng với đồng bào. Thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân; phối hợp tham gia xây dựng các tổ chức CT - XH vững mạnh. Phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, những người có uy tín trong cộng đồng... Xây dựng lực lượng an ninh rộng khắp trong mỗi bản, làng, phum, sóc đấu tranh kịp thời với mọi luận điệu xuyên tạc đường lối của Đảng, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc ở địa phương.

Tích cực tham gia xây dựng lực lượng dân quân tự, lực lượng dự bị động viên nhằm tăng cường tiềm lực quân sự tại chỗ ở địa phương. Thường xuyên, rà soát, bổ sung, hoàn thiện phương án tác chiến trong khu vực phòng thủ, phát huy sức mạnh tổng hợp, ngăn ngừa đẩy lùi mọi nguy cơ dẫn đến mất ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội, chủ động xử lý tốt các tình huống xẩy ra cả trong thời bình và thời chiến. Đồng thời, tiếp tục tham gia thực hiện có hiệu quả các chương trình phát triển KT - XH, xóa đói, giảm nghèo, trọng tâm là thực hiện Nghị quyết số 30a, Nghị quyết số 80 của Chính phủ, chính sách xã hội, chính sách hậu phương Quân đội. Triển khai và thực hiện có hiệu quả chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững, phát triển KT - XH, nâng cao thu nhập của người dân, góp phần giảm tỷ lệ nghèo, cải thiện đời sống của nhóm hộ nghèo; không để hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo bị tái nghèo.

Bà là, bồi dưỡng nâng cao năng lực, phương pháp tiến hành công tác dân tộc cho cán bộ, chiến sĩ, nhất là lực lượng trực tiếp làm công tác dân vận

Đây là giải pháp quan trọng, liên quan trực tiếp đến phát huy vai trò công tác dân vận của Quân đội trong tham gia đấu tranh phòng chống âm mưu, thủ đoạn lợi dụng vấn đề dân tộc của các thế lực chống phá cách mạng Việt Nam hiện nay. Để nâng cao năng lực, phương pháp tiến hành công tác dân tộc cho cán bộ, chiến sĩ, nhất là lực lượng trực tiếp làm công tác dân vận phải luôn có bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, phẩm chất đạo đức, lối sống trong sạch, xứng đáng với danh hiệu “Bộ đội Cụ Hồ”. Chú trọng việc bồi dưỡng nâng cao nhận thức về dân tộc và công tác dân tộc của Đảng, Nhà nước; có kiến thức cơ bản về kinh tế, văn hóa, xã hội, pháp luật, truyền thống lịch sử, đặc điểm văn hóa và tâm lý tộc người, những vấn đề nhạy cảm cần chú ý khi quan hệ với đồng bào dân tộc và năng lực vận dụng đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách dân tộc cho cán bộ, chiến sĩ.

Để bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, nội dung, phương pháp vận động quần chúng hiệu quả, theo đó, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị quán triệt, tổ chức thực hiện nghiêm túc Nghị quyết số 49-NQ/QUTƯ ngày 26-01-2015 của Quân ủy Trung ương về Tăng cường và đổi mới công tác dân vận của Quân đội trong tình hình mới; Chỉ thị số 49-CT/TƯ ngày 20-10-2015 của Ban Bí thư về Tăng cường và đổi mới công tác dân vận của Đảng ở vùng DTTS;  Bồi dưỡng cho lực lượng làm công tác dân vận, các tổ, đội công tác nắm vững chức năng, nhiệm vụ, phương pháp, tác phong, kỹ năng tuyên truyền, vận động đồng bào DTTS, vận đồng quần chúng; khắc phục biểu hiện quan liêu, xa thực tế, thiếu sâu sát cơ sở. Đồng thời, bồi dưỡng cho cán bộ, chiến sĩ nắm và vận dụng tốt nội dung vận động đồng bào dân tộc trong đấu tranh phòng chống lợi dụng vấn đề dân tộc của các thế lực thù địch; chú trọng bồi dưỡng toàn diện, chuyên sâu, tập trung phổ biến các quan điểm, chính sách dân tộc của Đảng, Nhà nước; tăng cường nguồn thông tin mới về tình hình dân tộc, âm mưu, thủ đoạn mới của chúng lợi dụng vấn đề dân tộc trên địa bàn đóng quan của các cơ quan, đơn vị. Làm tốt công tác dân tộc trong nội bộ đơn vị; bồi dưỡng, phát triển đảng viên, đoàn viên là người DTTS tại ngũ để phục vụ lâu dài trong Quân đội và địa phương. 

Ngoài ra, các cơ quan, đơn vị thường xuyên phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng nắm tình hình; xác định nội dung, phương pháp tuyên truyền, đấu tranh với các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân tộc trong từng giai đoạn. Làm tốt công tác phối hợp để tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh ngoại giao, quan hệ hợp tác quốc tế về quốc phòng, chủ động ngăn ngừa các hoạt động lợi dụng vấn đề dân tộc từ bên ngoài.