Đất nước 79 năm hành trình, hơn 30 năm binh lửa chiến tranh, một Điện Biên chấn động địa cầu, một mùa xuân đại thắng 30 tháng 4 lịch sử, giải phóng Miền Nam thống nhất đất nước. Hơn 40 năm sau ngày hòa bình nhưng đất nước đã mấy khi yên hàn giặc giã, đất nước bao chàng trai, cô gái trở thành người lính, biết bao người lính vì dân, vì nước mà hiến dâng trọn cả đời mình. Trong tiến trình lịch sử ấy, đồng hành cùng non sông đất nước và quân đội, ngành Tình báo Quốc phòng Việt Nam đã ra đời, hình thành và phát triển, đến nay đã tròn 79 năm ngày thành lập (25/10/1945 - 25/10/2024).
Những thập niên đầu của của thế kỷ 20, lòng người chia làm trăm ngả, đất nước ta mênh mông trong đêm dài nô lệ, bước chân của những người cộng sản Việt Nam tiên phong đã tìm đến một con đường sáng vừa khai phá, đó là “Chủ nghĩa cộng sản”. Mười lăm năm sau ngày ra đời ấy, năm 1945 một cuộc cách mạng đã bùng lên, ngày 2 tháng 9 năm 1945, Bác kính yêu, đại biểu cho những người cộng sản kiên trung ấy đã tuyên bố quyền độc lập tự do của dân tộc mình và khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa - nhà nước dân chủ đầu tiên ở Đông Nam Á, đồng thời là tiếng chuông cảnh tỉnh cho các dân tộc thuộc địa vùng lên đánh đổ chế độ thực dân đế quốc, giành lại độc lập cho dân tộc mình. Chính vì lẽ đó mà bọn thực dân đế quốc và các thế lực thù địch đã cấu kết với nhau, dùng trăm phương ngàn kế hòng bóp chết chính quyền cách mạng non trẻ. Vận mệnh quốc gia, dân tộc đang lâm nguy như “Ngàn cân treo đầu rợi tóc”. Trước tình hình đó, Đảng, Nhà nước và Chính phủ ta mà đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trương đẩy mạnh phát triển lực lượng vũ trang để chuẩn bị cho kháng chiến lâu dài. Sự ra đời của Quân đội ta, tất yếu phải tổ chức ra lực lượng Tình báo quân sự chuyên trách phục vụ kịp thời nhu cầu chiến đấu và bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ.
Trên thực tế, trong thời gian trước và sau cách mạng tháng tám các xứ ủy, tỉnh ủy và lực lượng vũ trang các phân khu, địa phương đã hình thành tổ chức tình báo của mình, tuy nhiên lực lượng còn mỏng, tổ chức chưa chặt chẽ, thiếu thống nhất và hiệu quả hoạt động chưa cao. Để nắm chắc tình hình địch và chủ động chuẩn bị lâu dài cho kháng chiến trên phạm vi toàn quốc, ta chủ trương xây dựng một cơ quan Tình báo Quân sự thống nhất từ Bộ Quốc phòng xuống đến các đơn vị và địa phương, ngày 25/10/1945 Phòng Tình báo thuộc Bộ Tổng tham mưu Quân đội quốc gia Việt Nam (nay là Quân đội Nhân dân Việt Nam) chính thức được thành lập trên cơ sở hợp nhất các lực lượng Tình báo của Đảng và Quân đội. Đây là tổ chức Tình báo đầu tiên của Việt Nam và là tiền thân của Tổng cục Tình báo Quốc phòng Việt Nam (Tổng cục 2) ngày nay. Từ đó, ngày 25/10 hàng năm đã trở thàng ngày truyền thống ngành Tình báo Quốc phòng Việt Nam.
Bảy mươi chín năm, một chặng đường gian lao mà anh dũng với những chiến công xuất sắc trên mặt trận thầm lặng; lớp lớp các thế hệ cán bộ, chiến sỹ ngành Tình báo Quốc phòng Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn lịch sử cách mạng hào hùng của dân tộc, mỗi bước đi mỗi thăng trầm, mỗi bi thương và hùng tráng để viết nên những trang sử riêng của thời đại mình, giàu sự tích và đẫm màu thuyền thoại, không thẹn với tiền nhân và hậu thế với những điệp đã trở thành huyền thoại như: Trần Hiệu, Mười Hương, Đặng Trần Đức, Vũ Ngọc Nhạ, Phạm Xuân Ẩn… Đây thực sự là những điệp viên xuất sắc, cán bộ tình bảo giỏi và người chỉ huy có tầm nhìn chiến lược gắn với những chiến công đã được ghi dấu bằng nhiều phần thưởng và danh hiệu cao quý cho toàn ngành như: Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ đổi mới; 1 Huân chương Sao Vàng; 2 Huân chương Hồ Chí Minh; 2 Huân chương Độc lập hạng nhất; 1 Huân chương quân công hạng nhất; 1 Huân chương Chiến công hạng nhất; 37 lượt Tập thể Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; 42 cá nhân được phong tặng và truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cùng nhiều huân, huy chương cao quý khác.
Sau ngày giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước, Tình báo quốc phòng là cánh tay đắc lực của Đảng, Nhà nước và Quân đội đối phó có hiệu quả với kế hoạch hậu chiến, chiến tranh phá hoại nhiều mặt và chiến lược "Diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch. Bước vào thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Tình báo Quốc phòng thực hiện đầy đủ chức năng là cơ quan tình báo chiến lược toàn diện của Đảng, Nhà nước, đồng thời là cơ quan tình báo chuyên ngành quân sự của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng hoàn thành tốt nhiệm vụ, có nhiều mặt xuất sắc.
Ghi nhận công sức và thành tích của Tình báo, ngày 23 tháng 10 năm 2020, nhân kỷ niệm 75 năm ngày thành lập, thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã trao tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất cho Tổng cục tình báo quốc phòng vì những thành tích đặc biệt xuất sắc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Gần 80 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tình báo Quốc phòng Việt Nam đã trưởng thành nhanh chóng cả về tổ chức, lực lượng và chuyên môn nghiệp vụ đáp ứng kịp thời yêu cầu nhiệm vụ nắm địch trong từng giai đoạn cách mạng, xứng đáng là lực lượng nắm địch sắc bén, là tai mắt của Đảng và Quân đội.
Hôm nay nghĩ về hôm qua, lòng bỗng tràn đầy kiêu hãnh, giá trị tinh thần thiêng liêng bất diệt, niềm kiêu hãnh vô bờ của nhiều thế hệ… tiềm chứa một sức mạnh vật chất phi thường, là niềm tự hào và là hành trang quyết định cho chúng tôi trên chặng đường tiếp bước cha, anh với một niềm tin trọn vẹn, cho hôm nay, cho mai sau và mãi mãi...
Là thế hệ cán bộ, giảng viên trẻ của Khoa Trinh sát - Học viện Quốc phòng, một bộ phận cấu thành quan trọng của Tình báo Quốc phòng Việt Nam, chúng tôi nguyện đem hết sức trẻ, trí tuệ và lòng nhiệt thành; phấn đấu hết mình, thi đua dạy tốt, học tốt; góp phần xây dựng khoa, xây dựng Học viện và xây dựng ngành Tình báo Quốc phòng chính quy, tinh nhuệ và hiện đại; không ngừng nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng và năng lực chuyên môn đủ sức hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao.
Nhân dịp kỷ niệm 79 năm ngày thành lập ngành Tình báo Quốc phòng Việt Nam, một lần nữa chúng ta hãy khắc sâu, ghi nhớ công ơn của các anh hùng liệt sĩ và những đồng chí, đồng đội trong ngành Tình báo Quốc phòng Việt Nam đã anh dũng hy sinh cho sự nghiệp cách mạnh vĩ đại của dân tộc Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh./.
Tin, bài và ảnh : Đại tá Nguyễn Công Sắc
Khoa Trinh sát, Học viện Quốc phòng
