Quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng: Củng cố quốc phòng, giữ vững an ninh quốc gia, ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của Đảng, Nhà nước, trong đó Quân đội nhân dân và Công an nhân dân là nòng cốt. Trong những năm qua, Quân đội nhân dân đã tăng cường công tác nghiên cứu, nắm, đánh giá, dự báo tình hình, tham mưu chiến lược, kiên quyết, kiên trì xử lý kịp thời, linh hoạt, mền dẻo, có hiệu quả các tình huống, không để bị động, bất ngờ, nhất là tình hình Biển Đông; tích cực tham gia xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân (QPTD) trên các địa bàn, nhất là ở các địa bàn biên giới, hải đảo; tiến hành điều chỉnh thế bố trí lực lượng trên các hướng, địa bàn chiến lược nhằm không ngừng nâng cao khả năng phòng thủ đất nước. Cơ quan quân sự các cấp đã đề cao trách nhiệm, chủ động tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức xây dựng thế trận QPTD trên địa bàn; thực hiện tốt chức năng thẩm định về mặt quốc phòng các dự án phát triển kinh tế - xã hội (KT - XH) không để ảnh hưởng đến thế trận QPTD. Tuy nhiên, nhận thức của một bộ phận cán bộ, đảng viên về xây dựng thế trận QPTD, về đối tượng, đối tác chưa thật đầy đủ, sâu sắc; công tác nghiên cứu, đánh giá, nhận định tình hình, dự báo chiến lược, tham mưu cho Đảng, Nhà nước còn có mặt hạn chế

Trong thời gian tới, tình hình thế giới, khu vực, nhất là Biển Đông diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ xung đột, mất ổn định, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích quốc gia, dân tộc; các thế lực thù địch đẩy mạnh thực hiện chiến lược diễn biến hòa bình, bạo loạn lật đổ, thúc đẩy tự diễn biến, tự chuyển hóa, kích động chia rẽ Đảng, Nhà nước với Quân đội, Quân đội với Công an, Quân đội với nhân dân, đòi “phi chính trị hóa” Quân đội, hạ thấp uy tín, phủ nhận vai trò của Quân đội; các mối đe dọa an ninh phi truyền thống diễn biến phức tạp, để phát huy vai trò của lực lượng nòng cốt trong xây dựng thế trận QPTD, Quân đội cần tập trung thực hiện tốt những biện pháp chủ yếu sau:

Một là, nâng cao năng lực tham mưu với Đảng, Nhà nước về xây dựng thế trận QPTD.

Đây là biện pháp quan trọng có ý nghĩa quyết định kết quả xây dựng thế trận QPTD trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (BVTQ). Theo đó, Quân đội phải phối hợp chặt chẽ với các ban, bộ, ngành, đoàn thể Trung ương, nhất là lực lượng công an, đối ngoại để chủ động nắm chắc mọi diễn biến tình hình an ninh chính trị thế giới, khu vực, chiến lược quốc phòng, an ninh của các nước, nhất là các nước lớn tác động đến quốc phòng, an ninh (QP, AN) nước ta; tiềm lực mọi mặt của đất nước và khả năng huy động, động viên quốc phòng BVTQ để tham mưu cho Đảng, Nhà nước hoạch định chủ trương, giải pháp xây dựng thế trận QPTD vững chắc ngay trong thời bình, sẵn sàng chuyển thành thế trận chiến tranh nhân dân khi có chiến tranh.

Nghiên cứu hoàn thiện cơ chế giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, sự quản lý tập trung, thống nhất của Nhà nước đối với sự nghiệp QP, AN, xây dựng lực lượng vũ trang, bảo đảm cho Quân đội trung thành tuyệt đối với Đảng, Nhà nước, nhân dân và hoạt động đúng mục tiêu, phương hướng chính trị cũng như chức năng, nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao. Đồng thời, tham mưu với Đảng, Nhà nước các giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo khắc phục khó khăn để xây dựng thế trận QPTD trong nền kinh tế thị trường, huy động các nguồn lực để xây dựng thế trận QPTD vững chắc.

 Đổi mới mạnh mẽ, toàn diện cơ chế lãnh đạo, thường xuyên kiện toàn, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống tổ chức đảng từ Quân ủy Trung ương đến cơ sở; nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả của công tác đảng, công tác chính trị trong Quân đội nhân dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội nhân dân vững mạnh về chính trị, làm nòng cốt trong sự nghiệp xây dựng, củng cố QP, AN trong tình hình mới. Phát huy vai trò tham mưu của các tổ chức đảng quân sự trong các ban, bộ, ngành, địa phương cho cấp ủy, chính quyền cùng cấp lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức xây dựng thế trận QPTD. Quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm quan điểm, đường lối, mục tiêu, yêu cầu, nội dung, giải pháp xây dựng nền QPTD, thế trận QPTD của Đảng. Quá trình thực hiện, cần coi trọng việc cập nhật bổ sung những nội dung mới phù hợp với sự phát triển của tình hình thực tiễn. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục QP, AN, làm cho cán bộ, chiến sĩ và toàn dân nhận thức sâu sắc vai trò quan trọng của xây dựng thế trận QPTD bảo vệ Tổ quốc, thấy rõ mối quan hệ biện chứng giữa phát triển K T- XH với xây dựng thế trận QPTD, tầm quan trọng của việc xây dựng các công trình quân sự, quốc phòng. Qua đó, xác định trách nhiệm đối với nhiệm vụ xây dựng thế trận QPTD; đồng thời, làm tốt công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn về xây dựng, phát triển thế trận QPTD làm cơ sở để tham mưu, chỉ đạo tổ chức thực hiện xây dựng thế trận QPTD.

Đẩy mạnh nghiên cứu, từng bước hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về xây dựng thế trận QPTD; xác định cụ thể và vận hành nhịp nhàng, ăn khớp, đồng bộ, hiệu quả cơ chế Đảng lãnh đạo, chính quyền điều hành, cơ quan quân sự phối hợp với các ban, ngành làm tham mưu và tổ chức thực hiện. Cơ quan quân sự các cấp cần nâng cao trình độ mọi mặt để làm tốt chức năng tham mưu cho cấp ủy, chính quyền cấp mình thực hiện nhiệm vụ xây dựng thế trận QPTD vững chắc trong tình hình mới.

Hai là, chủ động nghiên cứu, đánh giá tình hình, dự báo tình huống đấu tranh quốc phòng bảo vệ Tổ quốc.

 Nghiên cứu, đánh giá chính xác tình hình là cơ sở quan trọng hàng đầu để xác định phương án, đối sách phù hợp, xử lý các tình huống quốc phòng; làm cơ sở tham mưu cho Đảng, Nhà nước hoạch định, điều chỉnh kịp thời chủ trương, đường lối, cơ chế, chính sách, pháp luật về quốc phòng, quân sự, về xây dựng thế trận QPTD và đấu tranh quốc phòng bảo vệ Tổ quốc.

Thực hiện biện pháp này, cơ quan tham mưu chiến lược của Bộ Quốc phòng, nhất là Viện Chiến lược quốc phòng, Cục Tác chiến, Cục Đối ngoại cần chủ động phối hợp, nắm chắc tình hình, đánh giá và dự báo chính xác, kịp thời các tình huống quốc phòng có thể xảy ra cả trên không, trên bộ, trên biển, trên không gian mạng; cả tình hình quốc tế, khu vực và trong nước, tập trung các vùng biên giới, biển, đảo, các địa bàn chiến lược, trong yếu, khu vực an ninh chính trị phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ mất ổn định Theo đó, cần tăng cường các biện pháp nghiệp vụ kịp thời phát hiện, âm mưu, hành động của các thế lực thù địch để chủ động có phương án ứng phó, ngăn chặn, đẩy lùi từ xa và tích cực chuẩn bị kế sách, lực lượng, phương tiện sẵn sàng xử lý thắng lợi các tình huống. Thường xuyên điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện các phương án tác chiến, kế hoạch phòng thủ trên phạm vi cả nước và từng hướng chiến lược phù hợp với diễn biến tình hình, chú trọng các phương án chống gây rối, bạo loạn, khủng bố. Duy trì nghiêm chế độ sẵn sàng chiến đấu, quản lý chặt chẽ biên giới, vùng trời, vùng biển, hải đảo, trên không gian mạng xử lý dứt điểm các vụ việc phức tạp về QP, AN không để lan rộng, kéo dài, báo cáo chính xác, kịp thời không để bị động, bất ngờ ở cấp chiến lược, chiến dịch và chiến thuật.

Chú trọng nâng cao khả năng trình độ nghiên cứu, dự báo chiến lược, nhất là chiến lược an ninh, quốc phòng của các nước lớn, các nước láng giềng; theo dõi, nắm chắc những động thái điều chỉnh chiến lược, phương thức, thủ đoạn hoạt động mới, sự chuyển hóa giữa đối tác - đối tượng vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, biện pháp hợp tác, đấu tranh quốc phòng tranh thủ sự ủng hộ của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, nhân dân tiến bộ thế giới; kết hợp đấu tranh pháp lý với đấu tranh chính trị, ngoại giao và trực diện trên thực địa, bảo đảm đúng quan điểm, đường lối, tư tưởng chỉ đạo, phương châm, phương hướng của Đảng, đúng pháp luật Nhà nước, luật pháp quốc tế và những hiệp ước, hiệp định của khu vực. Kiên quyết, kiên trì biện pháp hòa bình, không manh động, nóng vội; không sử dụng biện pháp quân sự, vũ trang, tỉnh táo, thận trọng, tránh mắc mưu đối phương quyết tâm bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ  Đảng, Nhà nước, chế độ, Nhân dân và lợi ích quốc gia - dân tộc trong mọi tình huống.

Trong quá trình nắm, nghiên cứu, đánh giá tình hình cũng như xử lý các tình huống quốc phòng, cần chú trọng phát huy vai trò, sự tham gia của đông đảo nhân dân, sự phối hợp, vào cuộc của các thành phần lực lượng liên quan tại địa bàn, cơ sở, phát huy sức mạnh tổng hợp giành thắng lợi quyết định.

Ba là, nâng cao chất lượng xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

Phấn đấu đến năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Xây dựng cấp ủy, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên trong Quân đội tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân, kiên định mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng, bảo đảm chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong mọi tình huống. Thực hiện chủ trương này, toàn quân cần khẩn trương điều chỉnh tổ chức biên chế đảm bảo tinh, gọn, mạnh, tích cực đổi mới công tác huấn luyện, diễn tập, nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu; kết hợp huấn luyện với đào tạo, xây dựng nền nếp chính quy, tăng cường kỷ luật, kỷ cương, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, tiêu biểu, mẫu mực. Duy trì nghiêm nền nếp, chế độ sẵn sàng chiến đấu, vận dụng tốt các phương thức, cơ chế mới trong bảo đảm hậu cần, tài chính, kỹ thuật; xây dựng, phát triển công nghiệp quốc phòng hiện đại, lưỡng dụng vừa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ BVTQ vừa góp phần quan trọng phát triển KT - XH; tận dụng tối đa thành tựu của cuộc cách mạng Công nghiệp lần thứ tư vào huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu; nghiên cứu phát triển lý luận về quốc phòng, quân sự, nghệ thuật quân sự, khoa học - công nghệ quân sự, chú trọng tổng kết rút kinh nghiệm phát triển lý luận xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng và nghệ thuật quân sự.

Cơ quan quân sự các cấp chủ trì phối hợp với các cơ quan, ban, ngành  địa phương tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương tập trung mọi nguồn lực xây dựng lực lượng vũ trang địa phương vững mạnh toàn diện, có đủ thành phần, lực lượng và chất lượng theo chuyên môn quân sự, tăng cường nghiên cứu, tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng thành lập các lực lượng mới, cần thiết theo yêu cầu nhiệm vụ. Đồng thời, quản lý chặt chẽ nguồn lực lượng dự bị động viên và các nguồn lực khác; sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ động viên và hỗ trợ, bảo đảm đủ khả năng cho các lực lượng xử lý tốt mọi tình huống, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Trong quá trình xây dựng, chú trọng gắn kết chặt chẽ giữa thế trận khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố với thế trận phòng thủ quân khu, hình thành thế trận phòng thủ trên các hướng chiến lược và cả nước; gắn xây dựng thế trận QPTD với thế trận an ninh nhân dân vững chắc. Chuẩn bị đầy đủ các phương án động viên nhân vật lực, các kế hoạch bảo đảm nhu cầu của chiến tranh nhân dân BVTQ ưu tiên hướng phòng thủ chủ yếu, quan trọng gắn với điều chỉnh, bổ sung các kế hoạch phòng thủ dân sự, đáp ứng yêu cầu phòng thủ đất nước trong tình hình mới.

Bốn là, thực hiện có hiệu quả kết hợp quốc phòng với kinh tế, kinh tế với quốc phòng.

Cùng với việc tập trung nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, toàn quân cần tiếp tục quán triệt, thực hiện tốt chủ trương kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế, đóng góp nhiều hơn nữa vào sự phát triển KT - XH, tăng cường tiềm lực, sức mạnh của đất nước.

Thực hiện biện pháp này, theo phân cấp trách nhiệm, các đơn vị cần thực hiện tốt việc thẩm định, tham mưu cho Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương xây dựng các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, đề án phát triển KT - XH, bảo đảm kết hợp chặt chẽ, hài hòa giữa phát triển KT - XH với tăng cường QP, AN và đối ngoại. Đồng thời, chủ động tham gia sản xuất, xây dựng kinh tế, kết hợp tốt nhiệm vụ QP, AN với nhiệm vụ phát triển KT -XH, đưa hoạt động sản xuất, xây dựng kinh tế của Quân đội đi vào chiều sâu.

Tập trung làm tốt công tác đầu tư và quy hoạch tổng thể xây dựng và phát triển các khu kinh tế - quốc phòng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp quân đội gắn với Đề án điều chỉnh, tổ chức lực lượng Quân đội và định hướng phát triển doanh nghiệp nhà nước; tổ chức lực lượng Quân đội làm nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế, bảo đảm tinh, gọn, hiệu quả, đủ sức hoàn thành nhiệm vụ; tích cực đầu tư đổi mới công nghệ, đổi mới quản trị doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh, hiệu quả sản xuất, kinh doanh, phù hợp với chiến lược phát triển KT - XH của đất nước và yêu cầu nhiệm vụ của quân đội. Kiện toàn mô hình tổ chức hoạt động của các cơ sở sản xuất, sửa chữa quốc phòng theo hướng gắn kết chặt chẽ nghiên cứu, thiết kế với sản xuất, sản xuất với sửa chữa, bảo đảm cho công nghiệp quốc phòng hòa nhập sâu hơn vào công nghiệp quốc gia, nâng cao hiệu quả kết hợp quốc phòng với kinh tế, tăng cường tiềm lực quốc phòng. Xây dựng hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý về công nghiệp quốc phòng theo hướng đổi mới, hội nhập, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, cải cách hành chính, đảm bảo thiết thực, khả thi. Đa dạng hóa nguồn lực đầu tư phát triển công nghiệp quốc phòng, nâng cao hiệu quả đầu tư cho công nghệ sản xuất, nghiên cứu, chế thử. Tăng cường mở rộng hợp tác kinh tế quốc tế, kết hợp chặt chẽ QP, AN trong kinh tế đối ngoại, nhất là ở các địa bàn trọng điểm; đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả tham gia phát triển KT - XH trên địa bàn đóng quân, giúp dân xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới; xây dựng cơ sở chính trị, gắn phát triển KT - XH với tăng cường tiềm lực, thế trận quốc phòng, xây dựng thế trận lòng dân vững chắc, nhất là trên các địa bàn chiến lược.

Xây dựng thế trận QPTD, nâng cao sức mạnh quốc phòng của đất nước là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, trong đó Quân đội nhân dân là nòng cốt. Phát huy hiệu quả vai trò nòng cốt của Quân đội nhân dân sẽ góp phần xây dựng thế trận QPTD vững chắc.

Tài liệu tham khảo:

1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Nghị quyết số 24-NQ/TƯ ngày 16-4-2018 của Bộ Chính trị về Chiến lược quốc phòng Việt Nam, Hà Nội, 2018.

2. Quân ủy Trung ương, Báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TƯ ngày 22-9-2008 của Bộ Chính trị (Khóa X) về xây dựng tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành KVPT vững chắc trong tình hình mới, Hà Nội, 2019.

3. Chính phủ, Nghị định số 21-2019/NĐ-CP, ngày 22-02-2019 của Chính phủ về khu vực phòng thủ, Hà Nội, 2019.