Đất nước 80 năm hành trình, có hơn 30 năm binh lửa chiến tranh, một Điện Biên Phủ chấn động địa cầu, một mùa xuân đại thắng 30 tháng 4 lịch sử, giải phóng Miền Nam thống nhất đất nước và năm mươi năm hòa bình xây dựng và phát triển.
Trong tiến trình lịch sử ấy, đồng hành cùng non sông đất nước và quân đội, ngành Tình báo Quốc phòng Việt Nam đã viết lên những bản anh hùng ca của những người chiến sỹ cộng sản thầm lặng nhưng vang dội chiến công.
Những thập niên đầu của của thế kỷ 20, đất nước ta vẫn chìm trong đêm dài nô lệ, bước chân của những người cộng sản Việt Nam tiên phong đã tìm đến một con đường sáng vừa khai phá, đó là “Chủ nghĩa cộng sản”. Mùng 3 tháng 2 năm 1930 Đảng Công sản Việt Nam được thành lập. Mười lăm năm sau ngày ra đời ấy, năm 1945 một cuộc cách mạng đã bùng lên, ngày 2 tháng 9 năm 1945, Bác Hồ kính yêu, đại biểu cho những người cộng sản kiên trung ấy đã tuyên bố quyền độc lập tự do của dân tộc mình và khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa - nhà nước dân chủ đầu tiên ở Đông Nam Á, đồng thời là tiếng chuông cảnh tỉnh cho các dân tộc thuộc địa vùng lên đánh đổ chế độ thực dân đế quốc, giành lại độc lập cho dân tộc mình. Chính vì lẽ đó mà bọn thực dân đế quốc và các thế lực thù địch đã cấu kết với nhau, dùng trăm phương ngàn kế hòng bóp chết chính quyền cách mạng non trẻ. Vận mệnh quốc gia, dân tộc đang lâm nguy như “Ngàn cân treo đầu sợi tóc”. Trước tình hình đó, Đảng, Nhà nước và Chính phủ ta mà đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trương đẩy mạnh phát triển lực lượng vũ trang để chuẩn bị cho kháng chiến lâu dài. Sự ra đời của Quân đội ta, tất yếu phải tổ chức ra lực lượng Tình báo quân sự chuyên trách phục vụ kịp thời nhu cầu chiến đấu và bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ.
Ngày 25-10-1945, tại trụ sở Bộ Tổng Tham mưu, số 18 Nguyễn Du, Hà Nội, đồng chí Hoàng Văn Thái, Tổng Tham mưu trưởng đã công bố quyết định thành lập Phòng Tình báo trực thuộc Bộ Tổng Tham mưu. Sự kiện trên là dấu mốc lịch sử, xác định từ thời điểm này, Đảng, Nhà nước, Quân đội ta chính thức có một tổ chức chuyên trách làm nhiệm vụ tình báo.
Ngay sau khi thành lập, Tình báo Quốc phòng đã nhanh chóng phát triển tổ chức, lực lượng triển khai hoạt động ở hầu khắp các tỉnh, thành trong cả nước và bước đầu xây dựng được một số cơ sở điều tra, sớm phát hiện âm mưu, ý đồ của địch, góp phần bảo đảm tin tức tình báo cho Đảng, chính phủ và quân đội có biện pháp đối phó có hiệu quả trước hoạt động chống phá của bọn phản quốc, phản cách được quân Tưởng, Anh, Pháp chỉ đạo, hậu thuẫn.
Trong 9 năm kháng chiến chống Pháp, thông qua hoạt động của lực lượng điệp báo, quân báo trinh sát và trinh sát kỹ thuật, Tình báo Quốc phòng đã phục vụ tốt cho Đảng, chính phủ và quân đội xác định rõ kẻ thù của cách mạng, tích cực chuẩn bị mọi mặt cho kháng chiến, chỉ đạo các chiến dịch và kế hoạch tác chiến thắng lợi. Đặc biệt, trong chiến dịch Điện Biên Phủ, điệp báo chiến lược và trinh sát kỹ thuật đã nắm trước âm mưu, ý đồ của Pháp trên chiến trường, quân báo trinh sát thu được bản đồ bố trí lực lượng, phương tiện tác chiến của Pháp, góp phần giúp Quân ủy Trung ương, Bộ Chỉ huy chiến dịch có cơ sở đề ra quyết định thay đổi phương châm chỉ đạo từ “đánh nhanh, thắng nhanh” sang “đánh chắc, tiến chắc”, giành chiến thắng Điện Biên Phủ lịch sử, “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.
Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Tình báo Quốc phòng đã kịp thời chuẩn bị và đưa được số lượng lớn cán bộ ưu tú vào Nam, kết hợp với lực lượng tại chỗ để xây dựng được nhiều cán bộ điệp báo “chui sâu, leo cao” vào các cơ quan đầu não, trọng yếu của Mỹ - ngụy, thu thập được nhiều tin tức có giá trị; đánh giá, dự báo đúng chuyển biến của các giai đoạn chiến lược, phục vụ kịp thời, đặc biệt xuất sắc cho trên chỉ đạo đánh thắng cuộc chiến tranh xâm lược xủa Mỹ ở miền Nam. Cụ thể, đã phát hiện sớm âm mưu hất cẳng pháp xâm lược miền Nam của Mỹ, phục vụ cho sự chỉ đạo của Đảng ở miền Nam và chuẩn bị cho cuộc khăng chiến chống Mỹ cứu nước. Thu thập được nhiều tin tức có giá trị cao như các chiến lược chiến tranh của Mỹ; âm mưu, ý đồ của Mỹ dùng không quân, hải quân đánh phá miền Bắc, phục vụ hiệu quả chiến dịch “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” cuối năm 1972; đặc biệt nắm chắc ý đồ của Mỹ không đưa quân trở lại nếu ta đánh lớn để giải phóng miền Nam, góp phần giúp trên đề ra quyết tâm giải phóng miền Nam, thống nhất đât nước. Bên cạnh phục vụ tin tức, Tình báo Quốc phòng còn trực tiếp tổ chức đánh địch, thực hiện các kế hoạch đặc biệt được giao, lập nhiều chiến công xuất sắc.
Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Tình báo Quốc phòng đã phục vụ có hiệu quả cho Đảng, Nhà nước, Quân đội chủ động đối phó với kế hoạch hậu chiến, chiến tranh phá hoại nhiều mặt và chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch.
Trong giai đoạn chiến tranh biên giới và làm nghĩa vụ quốc tế cao cả, Tình báo Quốc phòng đã nhanh chóng xây dựng tổ chức lực lượng, thu thập, cung cấp kịp thời nhiều tin tức quan trọng phục vụ cho Bộ chỉ đạo tác chiến đánh bại các cuộc chiến tranh xâm lược của địch; phục vụ tốt cho Đảng, Nhà nước và Quân đội phá âm mưu nghi binh chiến lược, bao vây cô lập Việt Nam của các thế lực thù địch...
Trong thời kỳ đổi mới, Tình báo Quốc phòng tiếp tục có bước trưởng thành, tiến bộ vượt bậc, đạt được nhiều thành tích và chiến công to lớn. Đã nắm chắc, dự báo chính xác, kịp thời các vấn đề chiến lược, phục vụ và tham mưu có hiệu quả cho Đảng, Nhà nước, Quân đội hoạch định đường lối, chính sách và lãnh đạo thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, không để bị bất ngờ về chiến lược và các tình huống quan trọng... Thực hiện tốt, có mặt xuất sắc nhiệm vụ tin tức và hành động tình báo, nắm chắc âm mưu, ý đồ, biện pháp, bước đi nhằm thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch, góp phần quan trọng vào giữ vững ổn định chính trị, kinh tế - xã hội đất nước; phục vụ có hiệu quả sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế, xây dựng quân đội và củng cố, phát triển công nghiệp quốc phòng. Phục vụ tin tức tích cực, có hiệu quả cho Đảng, Nhà nước trong các hoạt động đối ngoại và phục vụ tốt nhiệm vụ đối ngoại của Bộ Quốc phòng.
Kế thừa và phát huy truyền thống “Trung dũng kiên cường, độc lập sáng tạo, bí mật khôn khéo, đoàn kết quyết thắng” để mãi xứng đáng là “tai, mắt”, là lực lượng chính trị tin cậy, lực lượng chiến đấu trung thành của Đảng, Nhà nước, Quân đội và nhân dân; Tình báo Quốc phòng tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy, nếp nghĩ và cách làm nhằm xây dựng thế trận thực sự vững chắc, hiểm hóc và linh hoạt; xây dựng, hoàn thiện cách nắm, cách đánh theo hướng khoa học, bài bản và chuyên nghiệp cao; phát huy cao độ sức mạnh tổng hợp của từng phương thức, lực lượng, gắn chặt giữa truyền thống và hiện đại, giữa chiến lược, chiến dịch và chiến thuật, giữa lực lượng hiện tại với lực lượng kế cận, lực lượng dự trữ... Phấn đấu xây dựng Tình báo Quốc phòng thực sự vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tinh thông về nghiệp vụ, chặt chẽ về nguyên tắc, tinh gọn, vững chắc, trong sạch về tổ chức, mạnh về tiềm lực và hiệu quả cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng thành công nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Tám mươi năm, một chặng đường gian lao mà anh dũng với những chiến công xuất sắc trên mặt trận thầm lặng; lớp lớp các thế hệ cán bộ, chiến sỹ ngành Tình báo Quốc phòng Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn lịch sử cách mạng hào hùng của dân tộc, mỗi bước đi mỗi thăng trầm, mỗi bi thương và hùng tráng để viết nên những trang sử riêng của thời đại mình, giàu sự tích và đẫm màu thuyền thoại, không thẹn với tiền nhân và hậu thế với những điệp viên đã trở thành huyền thoại như: Trần Hiệu, Mười Hương, Đặng Trần Đức, Vũ Ngọc Nhạ, Phạm Xuân Ẩn… Đây thực sự là những điệp viên xuất sắc, cán bộ tình báo giỏi và người chỉ huy có tầm nhìn chiến lược gắn với những chiến công đã được ghi dấu bằng nhiều phần thưởng và danh hiệu cao quý cho toàn ngành như: Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ đổi mới; 1 Huân chương Sao Vàng; 2 Huân chương Hồ Chí Minh; 2 Huân chương Độc lập hạng Nhất; 1 Huân chương quân công hạng Nhất; 1 Huân chương Chiến công hạng Nhất; 37 lượt Tập thể Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; 42 cá nhân được phong tặng và truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cùng nhiều huân, huy chương cao quý khác.
Hôm nay nghĩ về hôm qua, lòng bỗng tràn đầy kiêu hãnh, giá trị tinh thần thiêng liêng bất diệt, niềm kiêu hãnh vô bờ của nhiều thế hệ Tình báo Quốc phòng… tiềm chứa một sức mạnh vật chất phi thường, là niềm tự hào và là hành trang quyết định cho chúng tôi trên chặng đường tiếp bước cha, anh với một niềm tin trọn vẹn, cho hôm nay, cho mai sau và mãi mãi...
Là thế hệ cán bộ, giảng viên của Khoa Trinh sát, Học viện Quốc phòng, một bộ phận cấu thành quan trọng của Tình báo Quốc phòng Việt Nam, chúng tôi nguyện đem hết sức trẻ, trí tuệ và lòng nhiệt thành; phấn đấu hết mình, thi đua dạy tốt, học tốt; góp phần xây dựng khoa, xây dựng Học viện và xây dựng ngành Tình báo Quốc phòng chính quy, tinh nhuệ và hiện đại; không ngừng nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng và năng lực chuyên môn đủ sức hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao.
Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập ngành Tình báo Quốc phòng Việt Nam, một lần nữa chúng ta hãy khắc sâu, ghi nhớ công ơn của các Anh hùng Liệt sĩ và những đồng chí, đồng đội trong ngành Tình báo Quốc phòng Việt Nam đã anh dũng hy sinh cho sự nghiệp cách mạnh vĩ đại của dân tộc Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh./.
Tin, bài và ảnh: Đại tá Nguyễn Công Sắc
CNBM Quân báo - Trinh sát/ Khoa Trinh Sát/ Học viện Quốc phòng
