Khẳng định vai trò, trách nhiệm của Việt Nam trong hợp tác ASEAN về quản lý thiên tai

Năm 2023, Việt Nam giữ vai trò là Chủ tịch trong hợp tác ASEAN về quản lý thiên tai. Theo đó, Hội nghị Bộ trưởng các nước ASEAN về quản lý thiên tai lần thứ 11 và các phiên họp của Ủy ban Quản lý thiên tai ASEAN (ACDM), cùng nhiều hoạt động liên quan khác do Việt Nam chủ trì, được tổ chức tại nước ta. Đây không chỉ là nghĩa vụ, trách nhiệm của Việt Nam, mà còn là cơ hội để ta chủ động dẫn dắt, nâng cao vị thế và thể hiện vai trò trong hợp tác ASEAN về quản lý thiên tai nói riêng và trong xây dựng Cộng đồng ASEAN nói chung.

Quản lý thiên tai - lĩnh vực hợp tác quan trọng của ASEAN

Đông Nam Á được đánh giá là một trong những khu vực trên thế giới chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của thiên tai và biến đổi khí hậu. Theo số liệu của Ủy ban Kinh tế và Xã hội của Liên hợp quốc về châu Á - Thái Bình Dương (UNESCAP), các thảm họa thiên nhiên đã làm các quốc gia trong khu vực chịu thiệt hại kinh tế trung bình hàng năm lên tới 86,5 tỷ USD. Theo thống kê từ năm 2012 đến 2020, ít nhất 2.916 thảm họa, thiên tai đã xảy ra tại khu vực Đông Nam Á, trong đó có một số trận quy mô lớn như bão Bopha (2012) ở Philippines; bão Haiyan (2013) ở Philippines; động đất và sóng thần miền Trung Sulawesi (2018) ở Indonesia, bão Mangkhut (2018) ở Philippines và bão Damrey (2017) ở Việt Nam…

Đại biểu Việt Nam tham dự trực tuyến Lễ phát động Chương trình công tác Hiệp định AADMER giai đoạn 2021-2025, tháng 6-2021.

Trong bối cảnh ấy, hợp tác giữa các quốc gia thành viên ASEAN trong quản lý thiên tai đã trở thành một điểm sáng nổi bật trong sự hợp tác, cam kết đa ngành, đa lĩnh vực trong khu vực, thể hiện qua nhiều công cụ và cơ chế hợp tác được thiết lập.

Từ năm 2003, Ủy ban ASEAN về quản lý thiên tai ASEAN (ACDM) được thành lập nhằm tạo điều kiện cho hợp tác khu vực về vấn đề quản lý thiên tai cũng như nâng cao tinh thần chung của ASEAN. Liên tiếp sau đó, với sự ra đời của Hiệp định ASEAN về Quản lý thảm họa và Ứng phó khẩn cấp (Hiệp định AADMER) có hiệu lực từ ngày 24-12-2009 và Trung tâm Điều phối ASEAN về hỗ trợ nhân đạo trong quản lý thiên tai (Trung tâm AHA) thành lập năm 2011 với sự thống nhất của 10 quốc gia thành viên ASEAN đã thúc đẩy những điều kiện hợp tác và phối hợp quản lý thảm họa trong khu vực, huy động thêm nguồn lực và hỗ trợ trong khu vực cũng như hợp tác đa phương với các đối tác khác trên toàn thế giới trong quản lý thiên tai. Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) là cơ quan đầu mối triển khai, tham gia các cơ chế hợp tác về quản lý thiên tai trong khu vực.

Theo trình tự luân phiên giữa các quốc gia ASEAN, năm 2023, Việt Nam đảm nhận vai trò Chủ tịch ACDM, đăng cai tổ chức Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về quản lý thiên tai lần thứ 11; Hội nghị các Bên tham gia Hiệp định AADMER; Hội nghị cấp Bộ trưởng với các đối tác của ASEAN (Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản) và các phiên họp liên quan của ACDM, Trung tâm AHA… Từ ngày 12 đến 16-6 tới đây, Việt Nam chủ trì phiên họp lần thứ 42 của ACDM và các cuộc họp liên quan.

Ông Phạm Đức Luận, Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai (Bộ NN-PTNT) - Chánh văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia về Phòng, chống thiên tai, cho biết: Thực hiện nhiệm vụ Chủ tịch trong hợp tác ASEAN về quản lý thiên tai năm 2023, Việt Nam sẽ đóng vai trò là cầu nối hiệu quả, thúc đẩy hợp tác mạnh mẽ giữa khối ASEAN với các quốc gia trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương về những giải pháp mang tính chiến lược để giải quyết nhiều rủi ro cùng một lúc, huy động nguồn lực triển khai Chương trình công tác Hiệp định AADMER giai đoạn 2021-2025 một cách đầy đủ, hiệu quả, đảm bảo đáp ứng yêu cầu đề ra.

Thúc đẩy “hành động sớm” trong quản lý rủi ro thiên tai

“Từ ứng phó đến hành động sớm và tăng cường chống chịu: ASEAN hướng đến mục tiêu lãnh đạo toàn cầu trong quản lý thiên tai” là chủ đề Việt Nam đề xuất và cơ quan quản lý thiên tai các quốc gia ASEAN thống nhất lựa chọn cho việc hợp tác khu vực về quản lý thiên tai trong năm 2023. Theo đó, chủ đề năm nay nhấn mạnh tới việc thay đổi hướng tiếp cận trong quản lý rủi ro thiên tai của các nước ASEAN, chuyển từ ứng phó mỗi khi có thiên tai sang hành động sớm.

“Hành động sớm”, tuy là một khái niệm mới đối với Việt Nam nói riêng, khu vực nói chung, song về bản chất chính là các hoạt động, biện pháp can thiệp ngay trong giai đoạn phòng ngừa trước thiên tai mà các cơ quan trong lĩnh vực phòng, chống thiên tai đã và đang chủ động triển khai dựa trên các dự báo, cảnh báo sớm hoặc phân tích rủi ro trước thiên tai. Việc các quốc gia ASEAN ngày càng chú trọng tới hành động sớm thể hiện sự gia tăng cam kết trong việc đổi mới phương pháp tiếp cận trong công tác quản lý, giảm thiểu rủi ro thiên tai. Khung ASEAN về Hành động sớm trong Quản lý thiên tai đã được ACDM thúc đẩy xây dựng trong khoảng thời gian từ tháng 11-2021 đến 5-2022, với mục tiêu bảo đảm các cảnh báo sớm được chuyển hóa thành những hành động sớm hiệu quả, qua đó giảm thiểu những tác động của thiên tai trên toàn khu vực.

Ông Phạm Đức Luận cho biết: “Để Năm Chủ tịch trong hợp tác ASEAN về quản lý thiên tai của Việt Nam có dấu ấn, Bộ NN- PTNT đã đề xuất xây dựng “Tuyên bố Hạ Long về Hành động sớm trong quản lý thiên tai ASEAN”. Dự kiến Tuyên bố này sẽ được thông qua tại Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về quản lý thiên tai lần thứ 11 được tổ chức vào tháng 10 tại Quảng Ninh".

Không ngừng đổi mới và thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia thành viên trong lĩnh vực quản lý thiên tai, ASEAN cũng cam kết hiện thực hóa tầm nhìn ASEAN để trở thành khu vực dẫn đầu toàn cầu về quản lý thiên tai thông qua trao đổi, chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn, cũng như đóng góp vào các nỗ lực toàn cầu về ứng phó với rủi ro thiên tai. Đó cũng chính là thông điệp mà năm hợp tác quản lý thiên tai ASEAN 2023 muốn truyền tải.

Tinh thần “chủ động, tích cực và có trách nhiệm” của Việt Nam trong hợp tác ASEAN nói chung sẽ tiếp tục được phát huy trong cả hợp tác về quản lý thiên tai. Việt Nam phấn đấu thể hiện vai trò dẫn dắt trong ASEAN không chỉ trên các lĩnh vực an ninh, kinh tế mà còn thể hiện trên phương diện văn hóa-xã hội, mà ở đây là bảo đảm an toàn cho cộng đồng trước thiên tai.

Theo qdnd.vn