Quán triệt quan điểm, chủ trương của Đảng về đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học, Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI tiếp tục xác định: Đổi mới quy trình, nội dung, chương trình đào tạo theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, phù hợp với từng đối tượng, cấp học, theo quy định chung của Đảng, của Quân đội, sát thực tế huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và yêu cầu xây dựng quân đội trong tình hình mới. Để quán triệt Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI vào nâng cao chất lượng giảng dạy môn công tác đảng, công tác chính trị (CTĐ, CTCT) trong Quân đội hiện nay, cần tập trung đột phá vào những vấn đề cơ bản sau đây.
Thứ nhất, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng nội dung, phương pháp giảng dạy môn CTĐ, CTCT ở các học viện, trường sĩ quan Quân đội.
Đây là vấn đề cực kỳ quan trọng của nâng cao chất lượng giảng dạy môn CTĐ, CTCT ở các học viện, trường sĩ quan quân đội. Nội dung giảng dạy là một nhân tố hữu cơ của quá trình đào tạo môn CTĐ, CTCT ở các học viện, trường sĩ quan Quân đội. Bởi vì, nhiệm vụ, nội dung, phương pháp tiến hành CTĐ, CTCT và những yêu cầu về phẩm chất, năng lực, phong cách công tác của người cán bộ chính trị, chính ủy, chính trị viên đặt ra vấn đề phải đổi mới toàn diện nội dung giảng dạy môn CTĐ, CTCT ở các học viện, trường sĩ quan Quân đội. Nó quy định một hệ thống kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, phẩm chất chính trị, đạo đức, phong cách làm việc của người cán bộ chính trị, đảm nhiệm CTĐ, CTCT trong Quân đội mà người học viên phải nắm vững trong suốt quá trình đào tạo. Nội dung giảng dạy môn CTĐ, CTCT chịu sự chi phối bởi mục tiêu đào tạo và phục vụ trực tiếp cho việc thực hiện mục tiêu đào tạo đó. Quy định những hoạt động cơ bản của các chủ thể đào tạo và đối tượng đào tạo; quy định việc lựa chọn phương thức, quy trình, xây dựng cơ sở vật chất để nâng cao chất lượng đào tạo. Nội dung giảng dạy môn CTĐ, CTCT quy định một cách cụ thể, chi tiết việc trang bị kiến thức, tỷ lệ học lý thuyết và thực hành, phân phối thời gian và thực hiện các phương pháp giảng dạy môn CTĐ, CTCT. Mặt khác, nội dung giảng dạy môn CTĐ, CTCT là căn cứ để các nhà trường tiến hành chỉ đạo, giám sát và kiểm tra các hoạt động giảng dạy; là cơ sở để các cơ quan, đơn vị, giảng viên, cán bộ quản lý tiến hành thực hiện nhiệm vụ giảng dạy môn CTĐ, CTCT theo chức trách, nhiệm vụ, tránh được tình trạng thực hiện nội dung giảng dạy môn CTĐ, CTCT một cách tuỳ tiện, thiếu khoa học. Vì vậy, nếu nội dung giảng dạy môn CTĐ, CTCT được xác định một cách rõ ràng, chính xác, khoa học, hợp lý sẽ là nhân tố cực kỳ quan trọng để nâng cao chất lượng giảng dạy môn CTĐ, CTCT ở các học viện, trường sĩ quan quân đội.
Để đổi mới, nâng cao chất lượng nội dung giảng dạy môn CTĐ, CTCT ở các học viện, trường sĩ quan Quân đội, trước hết phải căn cứ vào nhiệm vụ, nội dung, những vấn đề lý luận, thực tiễn phát triển triển mới của CTĐ, CTCT. Vấn đề quan trọng hàng đầu là phải quán triệt sâu sắc đường lối chính trị, quân sự, quan điểm của Đảng về xây dựng quân đội nhân nhân Việt Nam vững mạnh về chính trị; về xây dựng, chỉnh đốn Đảng; về CTĐ, CTCT trong Quân đội; Nghị quyết số 51-NQ/TƯ của Bộ Chính trị về Tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng, thực hiện chế độ một người chỉ huy gắn với thực hiện chế độ chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam; các chỉ thị, nghị quyết của Quân ủy Trung ương, quy định, hướng dẫn của Tổng cục Chính trị về CTĐ, CTCT để xác định nội dung giảng dạy môn CTĐ, CTCT.
Một vấn đề nữa của nâng cao chất lượng nội dung giảng dạy môn CTĐ, CTCT ở các học viện, trường sĩ quan Quân đội là phải căn cứ vào nhiệm vụ, mục tiêu, yêu cầu đào tạo cán bộ, sĩ quan, nhân viên chuyên môn kỹ thuật của mỗi học viện, trường sĩ quan Quân đội. Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng, vì nó định hướng cho xác định nội dung giảng dạy môn CTĐ, CTCT ở mỗi học viện, nhà trường. Bởi vì. mỗi học viện, trường sĩ quan Quân đội có nhiệm vụ và đối tượng đào tạo đáp ứng cho các lĩnh vực hoạt động của Quân đội. Thực tế hiện nay, môn CTĐ, CTCT luôn được xác định là môn học chính trong nội dung chương trình đào tạo của các học viện, trường sĩ quan Quân đội. Chính vì vậy, việc giảng dạy môn CTĐ, CTCT ở mỗi học viện, trường sĩ quan cần có những nội dung cụ thể về mức độ, cấp độ trang bị kiến thức cơ bản, kiến thức chuyên ngành cũng như hệ thống những kỹ năng, kỹ xảo hoạt động CTĐ, CTCT phù hợp với nhiệm vụ, mục tiêu đào tạo của mỗi trường. Do đó, nhất thiết mỗi trường cần phải có tài liệu, giáo trình CTĐ, CTCT thích hợp với nhiệm vụ, mục tiêu đào tạo. Giáo trình CTĐ, CTCT của mỗi học viện, trường sĩ quan phải phản ánh tính chất đặc thù của CTĐ, CTCT trong nhiệm vụ, mục tiêu đào tạo của mình cả về nội dung cũng như trong phương hướng vận dụng thực tiễn, hướng dẫn hành động, rèn luyện kỹ năng, trau dồi kinh nghiệm.
Có một vấn đề cần được giải quyết thỏa đáng là việc bổ sung nội dung giảng dạy môn CTĐ, CTCT như thế nào. Bởi vì, trong thực tiễn đời sống xã hội và Quân đội, thực tiễn hoạt động CTĐ, CTCT luôn biến đổi, phát triển; do đó, nội dung giảng dạy CTĐ, CTCT không thể xác lập một lần là xong. Theo đó cần xác định nội dung giảng dạy CTĐ, CTCT tương đối ổn định trong khoảng 5 năm, tương ứng với thời gian giữa hai kỳ đại hội Đảng toàn quốc và Đại hội Đảng bộ Quân đội. Trên cơ sở mội dung giảng dạy tương đối ổn định sẽ có những vấn đề lý luận thực tiễn mới được cập nhật vào nội dung những chủ đề bài giảng đã có hoặc xây dựng chủ đề bài giảng mới để giải quyết sự biến động đó.
Hệ thống những phương pháp giảng dạy môn CTĐ, CTCT là nhân tố trọng yếu để thực hiện nội dung giảng dạy. Vì vậy, cần vận dụng sáng tạo những phương pháp dạy học tích cực nhằm phát triển tư duy độc lập, sáng tạo, năng lực hoạt động thực tiễn, năng lực tự học, tự rèn luyện, tự phát triển năng lực của người học. Kiên quyết đấu tranh gạt bỏ những phương pháp lạc hậu, lý thuyết dài dòng, giáo điều, kinh viện, xa rời thực tế, xem nhẹ thực hành, tập bài. Theo đó, cần nâng cao hiệu quả các hình thức, phương pháp truyền thụ và lĩnh hội, tìm tòi kiến thức, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo như: tự học, tăng cường tương tác giữa giảng viên với học viên. Cần đặc biệt coi trọng hình thức tổ chức, phương pháp học thực hành, tập bài, thực tập về CTĐ, CTCT tại đơn vị, báo cáo chuyên đề, báo cáo thực tế, nhóm nghiên cứu khoa học của học viên. Những hình thức và phương pháp đó có tác dụng tốt đối với việc bồi dưỡng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, bồi dưỡng phương pháp làm việc, giúp người học có thể chủ động, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ, nội dung CTĐ, CTCT theo chức trách, nhiệm vụ.
Thứ hai, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên CTĐ, CTCT ở các học viện, trường sĩ quan Quân đội.
Nâng cao chất lượng giảng dạy môn CTĐ, CTCT ở các học viện, trường sĩ quan Quân đội phụ thuộc một cách quyết định vào việc nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên. Vì vậy, cần phải chuẩn hóa đội ngũ giảng viên CTĐ, CTCT. Hiện nay, đội ngũ giảng viên CTĐ, CTCT về cơ bản có trình độ học vấn đại học, phần lớn là sau đại học theo quy chế của Nhà nước và Bộ Quốc phòng. Tuy nhiên, do đặc thù của môn học cần phải cụ thể hóa tiêu chuẩn giảng viên CTĐ, CTCT. Do nhiều nguyên nhân khác nhau mà không ít giảng viên CTĐ, CTCT còn thiếu những kinh nghiệm thực tiễn về hoạt động CTĐ, CTCT theo cơ chế lãnh đạo mới của Đảng đối với Quân đội. Chính điều này đã làm hạn chế đến việc truyền thụ kinh nghiệm thực tiễn CTĐ, CTCT cho học viên. Những năm qua, thực hiện chủ trương của Quân ủy Trung ương, các học viện, trường sĩ quan đã có nhiều cố gắng đưa đội ngũ giảng viên CTĐ, CTCT đi dự nhiệm, đi nghiên cứu thực thế ở các đơn vị. Nhưng tác dụng chưa cao, nhiều trường hợp ở tình trạng cưỡi ngựa xem hoa; do đó, không đáp ứng được yêu cầu rèn luyện kỹ năng truyền thụ kinh nghiệm CTĐ, CTCT cho học viên trong quá trình giảng dạy. Vì vậy, cần phải dành thời gian nhất định để giảng viên CTĐ, CTCT đi thực tế ở đơn vị. Cần đổi mới việc đi dự nhiệm của giảng viên CTĐ, CTCT theo hướng gắn rõ trách nhiệm với quyền hạn. Thường xuyên bồi dưỡng nâng cao phẩm chất chính trị đạo đức, năng lực khoa học, kỹ năng sư phạm, kiến thức, kinh nghiệm thực tiễn của đội ngũ giảng viên phải được coi là vấn đề trung tâm then chốt của nâng cao chất lượng giảng dạy môn CTĐ, CTCT ở các học viện, trường sĩ quan Quân đội.
Thứ ba, gắn kết chặt chẽ giữa giảng dạy với nghiên cứu khoa học CTĐ, CTCT ở các học viện, trường sĩ quan Quân đội.
Thực tiễn cho thấy, gắn kết chặt chẽ giữa giảng dạy với nghiên cứu khoa học có vai trò đặc biệt quan trong trong nâng cao chất lượng giảng dạy môn CTĐ, CTCT. Hoạt động giảng dạy CTĐ, CTCT vừa đòi hỏi vừa cung cấp cứ liệu cho công tác nghiên cứu khoa học. Kết quả nghiên cứu khoa học là chất liệu để nâng cao chất lượng nội dung giảng dạy môn CTĐ, CTCT. Việc nghiên cứu bảo vệ, phát triển, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ chí Minh, đường lối chính trị, quân sự của Đảng, những vấn đề chính trị - xã hội, những vấn đề lý luận và thực tiễn xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị và CTĐ, CTCT... trực tiếp góp phần nâng cao chất lượng khoa học của nội dung giảng dạy môn CTĐ, CTCT và nâng cao tay nghề sư phạm và khoa học cho đội ngũ giảng viên CTĐ, CTCT. Đồng thời, cung cấp những luận cứ khoa học cho bổ sung, phát triển đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về củng cố quốc phòng, xây dựng quân đội; hoạt động lãnh đạo của Quân ủy Trung ương; chỉ đạo của Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị trong thực hiện chức năng tham mưu chiến lược với Đảng, Nhà nước về quân sự, quốc phòng.
Hiện nay, công cuộc xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị đang đặt ra nhiều vấn đề mới về lý luận và thực tiễn để giữ vững, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội; về xây dựng Đảng bộ Quân đội trong sạch vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu; về xây dựng nhân tố chính trị - tinh thần; về xây dựng, củng cố mối quan hệ máu thịt giữa Quân đội với Nhân dân; về CTĐ, CTCT trong các nhiệm vụ của Quân đội. Vì vậy, nghiên cứu khoa học về CTĐ, CTCT phải góp phần nghiên cứu những vấn đề đó.
Để gắn kết chặt chẽ giữa giảng dạy với nghiên cứu khoa học CTĐ, CTCT, không chỉ nghiên cứu các đề tài cấp bộ, cấp ngành, cấp cơ sở mà phải thực hiện ngay trong mỗi chủ đề bài giảng của giảng viên CTĐ, CTC, thực hiện mỗi bài giảng CTĐ, CTCT là một chuyên đề khoa học thực sự. Thực hiện tốt việc này sẽ tạo cho đội ngũ giảng viên khả năng chứng giải những nội dung cơ bản của giáo trình, gợi mở những nội dung khoa học theo đòi hỏi của thực tiễn, bồi dưỡng cho đội ngũ giảng viên thói quen, kỹ năng, kinh nghiệm và trách nhiệm trong nghiên cứu khoa học. Do đó, mà năng lực sự phạm, năng lực khoa học được nâng lên. Chỉ có như vậy mới nâng cao chất lượng giảng dạy môn CTĐ, CTCT đáp ứng yêu cầu quán triệt, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI.
Đại tá, TS Nguyễn Tiến Chung
Phó Chủ nhiệm Khoa CTĐ, CTCT/HVQP
